Zimska rezidba krušaka

Osnovni preduslov za postizanje dobrih prinosa kod krušaka jeste zimska rezidba koja se izvodi već od novembra. Voćari koji imaju veće voćnjake počinju i ranije jer ne mogu da završe rezidbu do početka kretanja vegetacije. Najveći problem predstavlja bujnost stabala zbog izostanka ljetnje rezidbe i nekvalitetne podloge u vidu sijanca divlje kruške.

Stablo Viljamovke nakon obavljene zimske rezidbe

Prije rezidbe stabla krušaka trebalo bi da se prihrane ureom, borom, cinkom i vodotopivim mineralnim đubrivima sa više fosfora i kalijuma kako bi rezerve najvažnijih hranjljivih materija bile dostupne voćkama tokom mirovanja i da bi imale više energije za početak listanja, cvjetanja i oplodnje. Mnogo je bolje da se rezidba obavi u jesen ili ranu zimu jer voćka je “ živa“ i kad su niže temperature. Upravo prihranom gore navedenim sredstvima korijen će skladištiti minerale. Npr. azot koji se doda ureom jedini je izvor azota na početku vegetacije u proljeće naredne godine i zbog njega će, takođe, voćka imati više snage. I oplodnja će biti mnogo bolja. Stajnjak bačen u jesen ili iduće proljeće mnogo se sporije razgrađuje.

Isto tako, grane koje ostanu do proljeća crpe energiju stablu koje ima  manje snage za grane na kojima se nalaze rodni pupoljci, od kojih se očekuje rod. U slučaju mraza manje grana znači veću snagu voćke i manje štete na cvjetovima i formiranim plodićima jer mnogo grana znači veće raspoređivanje energije i manje snage za borbu protiv niskih temperatura.

Rezidba počinje kada opadne list na stablu. Može se rezati od temperature od 0 ⁰C. Najzastupljenije sorte u našim krajevima su Viljamovka, Santa Marija, Abate Fetel i Butira. Posljednjih godina više se sade Karmen i Citronka, naročito u Federaciji BiH, dok je sve manje Junske ljepotice i Trevuške.

U našim voćnjacima prisutna je jaka rezidba stabala

Osnovni princip rezidbe je da se ostavi nekoliko skeletnih i poluskeletnih grana, nosača, na kojima se nalaze jednogodišnje i dvogodišnje grane.S obzirom da su sorte krušaka u BiH uglavnom na podlozi divlje kruške, tj. sijancu, zaslugom stručnjaka i rasadničara koji, donedavno, nisu znali da proizvode krušku na podlozi dunje, danas imamo situaciju da se stablo mora rezati jače ukoliko se želi kakav takav rod. Divlja kruška je bujna podloga, dok je dunja manje bujna. Sijanac bolje podnosi mraz, sušu, kiselo zemljište ali su plodovi lošiji, odnosno, teško je dobiti kvalitet kao na stablima sa dunjom kao podlogom. Uz to stabla na sijancu divlje kruške podložnija su alternativnoj rodnosti, tj. slabom rodu nakon prethodne rodne godine.

Na vrhovima stabala kalemljenih na divlju krušku, nakon sedam, osam godina, formira se “kapa“ na kojoj je mnoštvo vodopija i rezova na čep koji su leglo za štetne insekte i spore gljivičnih bolesti. Tu nijedno zaštitno sredstvo ne može da ostvari dobar efekat.

Kape na vrhovima stabla

Kapa se mora rezati motorkom, a sve vodopije koje ulaze u unutrašnjost stabla, takođe se režu. Vodopija koja ima jedan ili dva rodna pupa u podnožju reže se do tih pupova. Isto se radi i u ljetnjoj rezidbi. Vodopije rastu tokom prethodne vegetacije jer voćari obavljaju folijarnu prihranu koja tjera grane na rast. Manje rada tokom zimske rezidbe bilo bi kada bi se obavljala ljetnja rezidba, kojom se uklanjaju suvišne grane, ljetorasti, iz krošnje, koje rastu zbog jake zimske rezidbe. Ljetnja rezidba znači više hranjljivih materija za preostale grane, bolju osvjetljenost krošnje i bolje formiranje rodnog potencijala za narednu godinu. Međutim, vrlo mali procenat voćara radi ljetnju rezidbu jer su se razočarali u voćarstvo, nemaju vremena da rade ili novca da plate rezače. Cijena krušaka nije dobra posljednjih godina  i pitanje je kada će opet da bude stimulativna.

Rezidba se obavlja dužim i kraćim makazama koja moraju ostavljati jasan i čist rez. Makaze se obavezno dezinfikuju alkoholom, može i rakijom. Rezidbom bi trebalo da se podmlađuje do 30% rodnog drveta ali se na sijancu divlje kruške, zbog mnogo grana i nedostatka vremena često dešava da rezači brzo režu i otklone više rodnih grana, što znači i bujniji rast tokom vegetacione sezone, a to se može ublažiti pomenutom ljetnjom rezidbom.

Rez na čep

Višak skeletnih grana uklanja se rezidbom na čep koji bi trebalo da bude dužine do pet centimetara s kosim rezom. Početkom vegetacije iz spavajućih pupoljaka krenuće nove jednogodišnje grane, stapke, koje, ako se voćka dobro hrani, mogu, na kraju vegetacije, dati rodni pup na vrhu. Ako ima dosta jednogodišnjih grančica sa rodnim pupoljcima na grani koja je stara tri i više godina, može se izvršiti njeno podmlađivanje rezidbom na bočnu rodnu grančicu. Jednogodišnje grane se ne prikraćuju i ne orezuju već prorjeđuju ako ih ima dovoljno na stablu. Ako ih prikratite razviće se metla što nije poželjno.

Obavezno ostaviti otvorenu i prozračnu krošnju

Vodopije, odnosno, ljetoraste koji idu u unutrašnjost krošnje poželjno je saviti pod uglom od 90 ⁰  radi bržeg formiranja rodnih pupoljaka. Ako krošnja tokom vegetacije bude kao gustiš u njoj neće biti protoka vazduha, svjetlosti i vrlo teško će se voćar moći boriti sa štetnim insektima i bolestima, naročito kruškinom buvom (Psylla pyri) ) i Venturiom pyrinom, čađavom krastavošću kruške. Tokom ljetnjih mjeseci, čak iako je sušni, period vlaga i rosa koja se pojavljuje u ranim jutarnjim časovima idealni su za pojavu Venturie. Mnogi zaštitari i voćari izbjegavaju prskanja kontaktnim fungicidom u ljetnjim mjesecima, mjesec dana pred berbu, ako je sušni period jer misle da nema potencijala za infekciju. Međutim, to je greška zbog čega se mnogima dešava da sekundarna infekcija umanji kvalitet plodova pred berbu i do 100%, a nijedan otkupljivač neće pristati da prebira prvu i drugu klasu zbog bojazni da će mu se Venturia pojaviti i u hladnjači.

Štrljci na stablu Fetela

Najkvalitetniji rod dobija se na štrljcima dužine od dva do pet centimetara koji se nalaze uz provodnicu. Na vrhu stabla ostavlja se jedna provodnica koja može i da pada prema zemlji nakon formiranja plodova ( kao što je npr. solakse sistem kod jabuka ). Ako se ne povija prema zemlji provodnica se ne smije pustiti da raste nebu pod oblake već se rezidbom skraćuje na dohvat ruke, rezom na bočnu granu. Provodnica se može i slomiti rukom pri vrhu. Ako se tako uradi doći će do bržeg formiranja rodnog pupa ispod mjesta slamanja i sporijeg rasta novih grana ispod tačke na kojoj je slomljena grana. Malo ko to radi jer iziskuje više vremena. Zato se radi rez na bočnu granu zbog kojeg dolazi do brzog rasta više grana iz spavajućih pupova ispod reza.

Zalamanje provodnice

Viljamovka najviše rađa na vitkim rodnim grančicama dužine oko 25 centimetara i starijim, naboranim, rodnim grančicama, kao i štrljcima. Vitke rodne grane se prorjeđuju kako se ne bi desilo da dođe do formiranja sitnih plodova koji se kasnije mogu  teže prorijediti. Santa marija i Karmen uglavnom rađaju na naboranim rodnim grančicama, dok Abate Fetel i Butira traže prorjeđivanje naboranih rodnih grančica na granama starim dvije ili tri godine, odnosno, jaču rezidbu.

Duga (blaža) rezidba na bujnim stablima povećava rodnost, a kratka rezidba (jača) povećava bujnost i usporava rodnost. Zato opet pominjem važnost ljetnje rezidbe koja služi za popravljanje grešaka u zimskoj i akumuliranje hranjljivih materija u granama koje se ostave kao zamjena za rod u narednoj godini.

Dunja kao podloga redovnije i obilnije rađa

Sve navedeno odnosi se na rezidbu krušaka na podlozi divlja kruška. Kod rezidbe sa dunjom, kao podlogom, koja je zastupljena u savremenim zasadima krušaka u Evropi, za razliku od većine naših zasada, poželjna je kraća rezidba. Dunja je slabo bujna podloga zbog čega se sadi više sadnica krušaka po hektaru, odnosno, manji je razmak unutar i između redova. Treba joj armatura, osjetljiva je na Erwiniu amylovoru, tj. bakterijsku palež voćaka, sušu i povećan sadržaj kreča u zemljištu (do 2.5%). Rano i obilno rađa. Zemljište za sadnju krušaka sa dunjom kao podlogom mora da bude dobro pripremljeno, barem dvije godine, prije sadnje.

Viljamovka na podlozi dunja

Rezidbom krušaka, sa dunjom kao podlogom, ostavlja se više kratkih grančica i ne dozvoljava se preklapanje dužih skeletnih grana na susjednim stablima. Takođe se ostavlja osvjetljena i prozračna krošnja.

Poslije rezidbe radi se zimsko prskanje bakarnim preparatima i krečom  kako ne bi došlo do prodora gljivičnih bolesti, bakterija i virusa u voćke na mjestima rezova.